B-cellen zijn specifieke cellen van het afweersysteem, die een belangrijke rol spelen tijdens de ontwikkeling van MS. Deze cellen zijn normaal gesproken belangrijk in de afweer tegen virusinfecties, maar in auto-immuunziektes zoals MS vliegen ze uit de bocht. Ze richten zich dan tegen het eigen lichaam en veroorzaken chronische ontstekingen die het centraal zenuwstelsel onherstelbaar kunnen beschadigen.  

Ongevoelig voor celdood en medicatie 

Behandelingen bij MS zijn gericht tegen het afweersysteem en dat is de juiste aanpak, vinden de onderzoekers. Zij zien echter dat deze behandelingen falen om achteruitgang door ziekteprogressie bij MS te voorkomen. Dr. van Luijn denkt dat dit aan de ene kant komt doordat schadelijke afweercellen (B-cellen) zich ophopen en in staat zijn te overleven in de hersenen (gebrek aan ‘interne’ controle), terwijl aan de andere kant bestaande medicatie de hersenen niet voldoende bereikt (gebrek aan ‘externe’ controle). Gelukkig zijn er medicijnen in ontwikkeling die wel de hersenen goed kunnen bereiken. De onderzoekers zien alleen een probleem: er bestaat een kans dat deze nieuw ontwikkelde medicijnen de B-cel in de hersenen niet goed kunnen uitschakelen. 

Ongevoeligheid voorkomen en ongedaan maken 

De onderzoekers gaan daarom B-cellen analyseren en testen hoe zij de ongevoeligheid van deze cellen kunnen voorkomen en ongedaan kunnen maken. De B-cellen zullen worden verkregen uit het bloed van  

• mensen met progressieve achteruitgang door MS 
• mensen zonder progressieve achteruitgang door MS 

Het MS Centrum ErasMS heeft een geavanceerde methode ontwikkeld om B-cellen rechtstreeks uit het hersenweefsel van mensen met MS te isoleren (samen met de Nederlandse Hersenbank). Met behulp van geavanceerde technieken analyseren zij deze cellen tot op individueel celniveau. Daarnaast bootsen zij in kweekmodellen na hoe B-cellen de hersenen binnendringen en hoe deze cellen zich vervolgens verder ontwikkelen in de hersenen van mensen met MS. 

Inzichten over B-cellen en medicatie  

Dr. van Luijn en zijn team verwachten dat de resultaten van hun onderzoek: 

• laten zien hoe en welke B-cellen (in de hersenen van mensen met MS) ongevoelig worden voor celdood en medicatie; 

• aanwijzingen geven voor het opheffen van deze ongevoeligheid, zodat schadelijke B-cellen zowel binnen als buiten de hersenen kunnen worden opgeruimd.  

De B-cel bestrijden om ziekteprogressie te stoppen 

Dit onderzoek naar de B-cel geeft een nieuwe kijk op de effectiviteit van medicijnen die de hersenen kunnen bereiken en kan inzicht geven welke mensen met MS hier goed op zullen reageren. Als we begrijpen waarom B-cellen de hersenen van mensen met MS kunnen binnendringen en daar overleven, kunnen we mogelijk ook aanwijzingen vinden hoe dit gestopt en misschien zelfs voorkómen kan worden. Hoe meer B-cellen zich ophopen in de hersenen, hoe groter de kans is op een progressief ziektebeloop van MS, is gebleken uit eerder onderzoek. Als het lukt om met medicatie de hersenen te bereiken en de lokale schadelijke B-cel te remmen of op te ruimen, maken we een goede kans om ziekteprogressie een halt toe te roepen bij alle mensen met MS.