Waar multiple sclerose toeslaat: identificatie van de doelwitten van MS
Het Epstein-Barr virus (EBV) is één van de meest voorkomende virussen, maar liefst 95% van de wereldbevolking draagt dit virus bij zich, vaak zonder ziekteverschijnselen. Het is bekend dat een infectie met EBV bij bepaalde mensen de kans op het ontwikkelen van MS vergroot. Maar waardoor de afweerreactie in MS ontstaat en hoe EBV daaraan bijdraagt… Dat onderzoekt het team van Judith Derdelinckx (Universiteit Antwerpen en Universitair Ziekenhuis Antwerpen).
MS wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van genetische risicofactoren (erfelijkheid) en omgevingsfactoren, zoals een infectie met EBV. Het is echter nog onduidelijk hoe EBV precies bijdraagt aan het ontstaan van MS. Judith Derdelinckx, neuroloog bij Universitair Ziekenhuis Antwerpen, gaat proberen de oorzaak te achterhalen samen met Antwerpse collega’s Nathalie Cools en Eline Mertens, en Joost Smolders (MS-centrum ErasMS in Rotterdam).
Epitopen, deeltjes van eiwitten
Derdelinckx: ‘In MS valt het immuunsysteem myeline-eiwitten aan, die de zenuwcellen beschermen. Ons onderzoek richt zich op het identificeren van specifieke deeltjes van deze eiwitten, de zogenaamde epitopen. Deze epitopen worden door immuuncellen verkeerd herkend.’
Vallen immuuncellen per ongeluk myeline-eiwitten aan?
Het team van Judith kijkt niet alleen naar myeline-eiwitten, maar ook naar epitopen van het Epstein Barr-virus (EBV). Er is sterk bewijs dat een EBV-infectie de kans op het ontwikkelen van MS aanzienlijk vergroot. De epitopen van EBV en de epitopen van myeline lijken mogelijk op elkaar. De onderzoekers vermoeden dat immuuncellen die EBV moeten bestrijden, ook myeline-eiwitten aanvallen, omdat die eiwitdeeltjes (epitopen) zo op elkaar lijken. Als die immuuncellen ook myeline-eiwitten aanvallen, kan dat leiden tot MS.
Aanknopingspunten voor nieuwe behandelingen
Net als andere onderzoeken naar de oorzaken van MS, zal dit onderzoek geen kant-en-klare oplossing of behandeling voor MS opleveren. Maar komt wel mogelijk wel dichter bij de oorzaak van MS. Eerst is het zaak om te onderzoeken of de hypothese van Derdelinckx klopt. Als dat zo is, kan dit aanknopingspunten geven voor de behandeling van MS. ‘Onze identificatie van epitopen draagt bij aan een realistischer beeld van de immuunprocessen in MS en kan mogelijk leiden tot nieuwe en effectieve behandelingen. Bovendien werken we samen met Joost Smolders om deze belangrijke inzichten te verkennen,’ vertelt Derdelinckx. Daardoor zullen eventuele nieuwe inzichten ook snel bekend zijn bij andere MS-onderzoekers.
Dit onderzoek wordt gefinancierd met een deel van de opbrengst van Klimmen Tegen MS 2024. Stichting MoveS, het Nationaal MS Fonds en Stichting MS Research hebben een subsidieronde opengezet waarbij projecten ingediend konden worden voor een out-of-the-box grant. Alle projecten zijn beoordeeld door een speciaal aangestelde beoordelingscommissie. Op basis van wetenschappelijk advies van de beoordelingscommissie zijn er uit tien ingediende onderzoekaanvragen vier projecten geselecteerd om door te gaan naar de stemronde. De klimmers tegen MS stemden vervolgens op het onderzoek dat zij het belangrijkst achtten, met als resultaat dat dit onderzoek als winnaar uit de stemming kwam.
