Het MS leed dat slaapstoornis heet

Rusteloze benen, niet kunnen slapen of juist overmatige slaapbehoefte. Zo’n 54 tot 75 procent van de mensen met MS kampt met één of meerdere slaapstoornissen. Bij sommige mensen met MS worden deze stoornissen laat of zelfs nooit herkend.

arthur kurvers over slaapstoornissen bij ms

‘Slaapstoornissen bij MS zijn een onderbelicht onderwerp bij zowel de behandelaar als de patiënt, terwijl een stoornis grote impact kan hebben op de kwaliteit van leven, licht drs. Arthur Kurvers, neuroloog en somnoloog in het Haaglanden MC toe.

Slaapproblemen en slaapstoornissen bij MS

Er bestaan slaapproblemen en slaapstoornissen. Er zit een wezenlijk verschil tussen beide termen volgens Arthur. ‘Een nacht slecht slapen schaar ik onder een slaapprobleem. Pas als er structureel iets mis is met de slaap zonder dat er sprake is van een andere medische oorzaak spreek je over een primaire slaapstoornis.’

Zes groepen slaapstoornissen

Er bestaan zes groepen slaapstoornissen: insomnia (slapeloosheid), slaap gerelateerde ademhalingsstoornissen (bijvoorbeeld slaapapneu), hypersomnolentie (ongewild in slaap vallen), circadiaanse ritmiekstoornissen (problemen met biologische klok), parasomnieën (bijvoorbeeld slaapwandelen, nachtmerries) en slaap gerelateerde bewegingsstoornissen (bijvoorbeeld restless legs syndroom).

Slaapstoornissen vaker bij MS

Sommige stoornissen komen vaker voor bij mensen met MS. Als voorbeeld noemt Arthur slapeloosheid en het restless leg syndroom. ‘Die laatste stoornis komt vaak in de avonduren voor. Mensen hebben in rust een onbehaaglijk gevoel in hun benen. Het kan pijn, jeuk of een onbeheersbare bewegingsdrang zijn. Dat gevoel kan hinder geven bij het in slaap vallen.’ Insomnia komt volgens Arthur nog het vaakst voor. Meer dan 40 procent van alle mensen met MS kampt met inslaapproblemen, doorslaapproblemen en/of te vroeg wakker worden.

Klachten overdag

Deze stoornis zorgt voor klachten overdag, zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, slaperigheid, prikkelbaarheid en geheugenklachten. ‘Dit zijn ook primaire klachten van MS en dus denkt men niet altijd aan een onderliggende slaapstoornis. En dat terwijl een slaapstoornis met als gevolg slaaptekort en bijkomende klachten juist weer zijn weerslag kunnen hebben op MS. Het kan bijvoorbeeld de kans op een schub verhogen.’

Aandacht voor de nacht

In de praktijk merkt Arthur dat mensen met MS meerdere klachten hebben, waarbij slaapstoornissen soms als gevolg van de MS worden gezien, terwijl dit niet het geval hoeft te zijn. ‘Het is belangrijk dat artsen gericht naar de nacht vragen. Er is namelijk niemand die de patiënt op dat tijdstip checkt. Ik merk zelf dat ik er gericht naar moet vragen, omdat de patiënten zelf ook niet direct een relatie leggen tussen de kwaliteit van de slaap en sommige klachten overdag. We kunnen geen wonderen verrichten, maar wellicht kunnen we wel de kwaliteit van leven verbeteren door ermee aan de slag te gaan. Heb je slaapklachten? Kaart dit dan vooral aan in de spreekkamer. Als er dan reden is tot het verrichten van aanvullend slaaponderzoek dan kan dat in gang worden gezet’

Wat kun je zelf doen

Een gezonde leefstijl is heel belangrijk om een slaapstoornis te voorkomen. Arthur wijst op regelmatige bedtijden. ‘Ga iedere dag op ongeveer dezelfde tijd naar bed en sta op ongeveer dezelfde tijd op. Zorg ervoor dat je niet te kort in bed ligt, maar ook niet langer dan acht uur. Eet op gezette tijden en niet vlak voor het slapengaan. Hetzelfde geldt voor lichaamsbeweging. Beweeg niet vlak voordat je gaat slapen, maar doe dit overdag. Zo krijgt jouw lichaam beter inzicht in dag en nacht en verbeter je de kwaliteit van jouw biologische klok.’