Vermoeidheid en MS: dit kun je er zelf aan doen

Vermoeidheid is klacht nummer één bij MS. Vrijwel iedereen met MS heeft er in enige mate last van. Wat kun je er zelf aan doen?

Vermoeidheid en MS Klinisch psycholoog prof. Hans Knoop en wetenschappelijk medewerker Martin Heine

Dit artikel is gebaseerd op de break-out sessie ‘Vermoeidheid: wat kun je er zelf aan doen’ door klinisch psycholoog prof. Hans Knoop en wetenschappelijk medewerker Martin Heine van het Amsterdam UMC tijdens de Nationale MS Dag 2022.

Iedereen is wel eens moe na een flinke inspanning, maar vermoeidheid bij MS is anders. Je herstelt er niet van door een nachtje goed slapen, en het is niet gekoppeld aan inspanning. Het is een aanhoudende vermoeidheid. Als je vaak, of erg moe bent heeft dat invloed op allerlei aspecten in je dagelijks leven. Bovendien kan het ervoor zorgen dat je meer last hebben van door MS veroorzaakte andere klachten. Als je er iets aan doet kan het ervoor zorgen dat je van andere klachten minder last hebt.

Er is nog geen verklaring voor het feit dat de vermoeidheid aanhoudend is. Er is op het moment ook geen medische oplossing voor. Dat betekent niet dat er niets is dat helpt. Anders met je vermoeidheid omgaan, met behulp van cognitieve gedragstherapie, lijkt te helpen. En bewegen, of trainen kan er ook voor zorgen dat je minder last hebt van vermoeidheid. Hieronder vind je tips die kunnen helpen. Tip vooraf: pak ervan op wat bij je past, en laat liggen wat je niet aanspreekt.

Slaap en rust: zorg voor een goed slaap-waak ritme

Ga op vaste tijden naar bed, en sta op vaste tijden op. Gebruik je bed alleen om te slapen en blijf niet te lang in bed.

Activiteiten verdelen: zorg voor een evenwicht in activiteiten

Verdeel activiteiten over de dag en over de week, en voorkom sterke wisselingen. Neem goed rust, bij voorkeur zittend, niet liggend, niet te lang achter elkaar en wissel dat af met actief zijn. Zorg voor regelmaat: ontregel jezelf niet.

Helpend denken

Denk niet: ik heb nu eenmaal MS en er is niets te doen aan moeheid. Probeer niet constant te vechten tegen de vermoeidheid. Het helpt meer om tegen jezelf te zeggen: hier en nu ben ik moe, het is niet anders en ik probeer er wat aan te doen. Probeer je ook op andere zaken dan  je vermoeidheid te richten.

‘Anders met je vermoeidheid omgaan, met behulp van cognitieve gedragstherapie, lijkt te helpen. En bewegen, of trainen kan er ook voor zorgen dat je minder last hebt van vermoeidheid.’

prof. Hans Knoop en wetenschappelijk medewerker Martin Heine

Hans Knoop Martin Heine Nationale MS Dag

Omgaan met onzekerheid rondom MS en de toekomst

Bespreek je angsten, blijf er niet alleen mee zitten. En, probeer niet constant te vechten tegen de ziekte, maar laat MS ook niet alles bepalen.

Doe wat goed voor je is in de omgang met anderen

Kom voor jezelf op. Wees duidelijk over wat je kan, en doe niet voortdurend meer dan je kan. Onderhoud wel contacten met anderen. Verwacht niet altijd begrip van de ander. Let er een beetje op dat je niet alleen over vermoeidheid praat of dat anderen hier steeds naar vragen.

Lichamelijk actief zijn

Bewegen is goed voor een betere stemming en je lichamelijke conditie. Bovendien kan fitheid helpen om progressie van MS beter op te vangen. Wees pragmatisch: kijk naar wat kan, wat realistisch is en wat bij je past. Bewegen hoeft niet intensief, maar wel regelmatig. Drie keer 10 minuten is even waardevol als één keer 30 minuten. Probeer bewust op te bouwen. Het is belangrijk dat je iets kiest wat bij je past, of dat nu wandelen, fietsen, zwemmen of dansen is. Als je er plezier aan beleeft, hou je het langer vol! Bedenk: iets is beter dan niets. Het kan helpen om naar een doel toe te werken, of om met iemand samen te bewegen. Als je last hebt van beperkingen, bijv. omdat je minder mobiel bent, als je last hebt met je evenwicht of net een schub hebt gehad, is het verstandig om begeleid te bewegen, bijvoorbeeld met een fysiotherapeut.

Fotografie: Evelyn Jessurun

Meer weten

Voor meer informatie over begeleid bewegen kun je overleggen met je neuroloog, MS-verpleegkundige of andere zorgprofessional. Voor meer informatie over cognitieve gedragstherapie voor vermoeidheid (face-to-face of via internet): Nederlands Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid (NKCV) Amsterdam UMC, www.nkcv.nl, 020-4443925.